Niels z'n Wadloper Bladzijde
Verbouwingen
In de loop der tijd is er het nodige aan de Wadlopers gewijzigd, zowel uiterlijk als innerlijk. Een deel van de wijzigingen zijn het gevolg van technische beperkingen van het materieel, en nieuwe eisen. Een ander deel van de wijzigingen is het gevolg van modernisering. De eerste wijzigingen betroffen het remsysteem. In de periode 1992-1993 werd dakventilatie aangebracht. Tussen 1996 en 1998 onderging het materieel een modernisering. Vanaf 1999 kwam het materieel ook bij andere exploitanten terecht, waar ook de nodige wijzigingen plaats vonden.
In de jaren 1992 en 1993 werden de Wadlopers voorzien van dakventilatie. De dakventilatie werd als constructie wijziging uitgevoerd door de Hoofdwerkplaats Tilburg. Het uiterlijk van het materieel veranderde door de kasten welke op het dak werden geplaatst.
|
|
In mei en juni 1994 werden de 3205, 3213, 3225, 3226, 3227 en 3231 voorzien van een frisdrankautomaat. Om plaats te maken voor de frisdrankautomaat werden enkele banken verwijderd. De automaat bood de keuze uit Coca Cola, Coca Cola Light, Sprite, Fanta en Bonaqua à 2 gulden. De inzet op de lijnen Leeuwarden - Harlingen en Leeuwarden - Groningen werd door de Verkeersleiding in Groningen geregeld. In oktober 1995 werden de frisdrankautomaten weer verwijderd en werden de banken teruggeplaatst.
Wegens het grote aantal reizigers dat met de fiets naar de Waddeneilanden ging en de enigszins beperkte ruimte in de treinen om deze fietsen te plaatsen, besloot NS in 1994 om als proef twee Wadlopers te voorzien van een ruimte voor het stallen van fietsen. De 3106 en 3115 werden gedeeltelijk ontdaan van het interieur en voorzien van rekken om fietsen tegenaan te zetten en riemen om de fietsen vast te kunnen zetten. Om deze twee motorrijtuigen met extra ruimte voor fietsen uiterlijk herkenbaar te maken werden de zijwanden met grote fietsen bestickerd en voorzien van de bijnaam "Wadfietser". De beide motorrijtuigen werden voornamelijk tussen Leeuwarden en Harlingen ingezet in aansluiting op de veerboten naar Vlieland en Terschelling.
Nadat er door een ongeval tussen Leeuwarden en Tietjerk in de nacht van 15 op 16 september 1994 drie bakken Wadloper zwaar beschadigd raakte waardoor er een materieelkrapte ontstond, werden de Wadfietsers weer ontdaan van de fietsenrekken en keerden de banken weer terug. De stickers op de zijwanden bleven behouden. Na problemen met het verwijderen van de stickers van de Atraktie-Expressen heeft men besloten de Wadfietsers 's winters niet van de sierlijke fietsen te ontdoen. In de volgende zomerperioden werden de Wadfietsers weer voor fietsvervoer ingericht en in het najaar weer van normaal interieur voorzien.
Naast uiterlijk of innerlijk zichtbare wijzigingen kregen de Wadlopers ook het reguliere onderhoud. In 1994 waren de Wadlopers toe aan de eerste lange termijn revisie LT-1, welke in de jaren 1994-1996 werd uitgevoerd door het Revisiebedrijf Tilburg. Als eerste kwamen de tweetjes aan de beurt, gevolgd door de eentjes. Gelijk met de 3228 werd de 3101 reeds naar Tilburg gestuurd, welke gelijk met de volgende DH-2 3229 werd afgeleverd. De overige eentjes werden na de tweetjes behandeld. De tweetjes werden op nummervolgorde behandeld, uitgezonderd de 3209, waarvan de gegevens mij ontbreken. Bij de eentjes werd veelal twee stellen samengenomen. Hier werd zo nu en dan van de nummervolgorde afgeweken.
|
|
|
Eind jaren negentig waren het Revisiebedrijf Tilburg en het Revisiebedrijf Haarlem bezig met het onderhanden nemen van de Wadlopers. Hierbij werden deze treinstellen aangepast aan de normen van de tijd. Als eerste waren de éénwagenstellen DH-1 aan de beurt. Het Revisiebedrijf Tilburg gaf deze motorwagens een nieuw gezicht en een nieuw interieur. Het Revisiebedrijf Haarlem heeft van februari tot en met juni 1997 dertig tweewagenstellen DH-2 voorzien van airco-installaties in de cabines. Nadat de verbouwing van de éénwagenstellen was voltooid werden de tweewagenstellen door het Revisiebedrijf Tilburg onder handen genomen. Sinds eind 1998/begin 1999 worden de Wadlopers in Tilburg voorzien van geluidisolerende beplating om lawaaierige apparatuur onder de rijtuigbakken.
|
Bij de éénwagenstellen werden de baanschuivers gemonteerd en werd het interieur aangepast. De krap opgestelde rode Sprinterbanken werden vervangen door eigentijdse blauwe stoelen met een tulpenmotiefje. Deze staan gedeeltelijk in een opstelling van 2x2 zitplaatsen tegenoverelkaar en gedeeltelijk in coach-opstelling, zoals in een autobus. Ter lengte van 2 ramen, naast het balkon zonder toilet, is een zogenaamd plein met 12 klapzittingen aan de wanden gecreëerd. Voor extra houdvast voor staande reizigers zijn hier enkele stangen geplaatst. Het interieur is verder in donkerblauwe en lichtgele kleuren gestoken.
Bij de 3101 en 3102 is de gehele kop geel en grijs overgeschilderd. Bij de overige stellen zijn alleen het grijze vlak en het geel over de blauwe sierstrepen op de neus geschilderd. Wel is het het gehele dak opnieuw grijs geschilderd. (Dat was bij de meeste stellen ook wel nodig.) Tevens zijn vanaf de 3107 en 3111 twee kasten voor de cabine-airco op het dak gemonteerd. De airco-installatie moet de cabine's in de zomer wat aangenamer voor de machinisten maken. In de 3101 en 3102 waren de oude kapstokken voor de jassen op de oude manier tussen de ramen gemonteerd. Vanaf de 3107 en 3111 zijn andere haakjes, klein met een driehoekige achterkant, bij de banken aan de bagagerekken geschroefd. Dit zijn hetzelfde type haakjes dat ook in materieel 1954 is gebruikt. Later zijn de 3101 en 3102 aan de overige stellen aangepast. Waarbij o.a. de kapstokken zijn gewijzigd en de cabine-airco is ingebouwd.
Het nieuwe interieur deed in het begin soms reizigers terugdeinzen. Men dacht dat het nieuwe interieur eerste klas was. In vergelijking met de krappe opstelling van de oude rode banken is dit ook niet verwonderlijk. In dienst bij NS hebben de Wadlopers nimmer eerste klas gekend. Dat NoordNed en Veolia later een aantal stellen van eerste klas zou gaan voorzien, was toen nog niet bekend.
1) Exclusief cabine airco 2) Cabine airco en nawerk. |
Op 10 maart 1997 was er voor de zojuist gearriveerde 3103 een speciale taak weggelegd.
Samen met de reeds eerder verbouwde 3101 moest in Groningen de defecte 4042 van
spoor 2B verwijderd worden en naar het opstelterrein worden verplaatst.
Na de nummers 3101 en 3102 ondergingen de 3107 en 3111
de modernisering. Daarna was het de bedoeling de rest op nummervolgorde te moderniseren.
Een uitzondering hierop waren de Wadfietsers 3106 en 3115. Deze zouden
pas gaan als men een oplossing voor het interieur had. In de zomer maakt een deel van
het interieur
plaatst voor ruimte om fietsen te stallen. Voor de winter zal het
interieur weer teruggeplaatst worden. Nadat de oplossing was gevonden gingen de
beide stellen op 12 mei van Groningen naar Tilburg. De sierlijke fietsen op de zijwanden
zijn gebleven.
In week 27 van 1997 zijn de 3101 en 3102 door het Revisiebedrijf Tilburg van de airco-installaties in de cabines voorzien met bijbehorende kasten op het dak.
Bij de Wadlopertweetjes werd eerst de cabine-airco geïnstalleerd. Omdat het Revisiebedrijf Tilburg het erg druk had, werd deze klus uitbesteed aan het Revisiebedrijf Haarlem.
|
|
Wat er met de 3201 ging gebeuren was toen niet bekend. Er werd gespeculeerd dat dit stel het proefstel voor de interieurswijziging van de tweetjes zou worden. De 3201 was ook niet opgenomen in de planning van Haarlem. Er werd nog gespeculeerd dat deze samen met de 3205 en 3209 uit Haarlem zou terugkeren. De planning van de 3205 en 3209 werd gewijzigd. In plaats van de 3205 en 3209 zijn de 3226 en 3231 als laatste tweetjes gegaan. Achteraf is gebleken dat de speculaties over de 3201 als proefstel waarheid zijn geworden. (Zie Modernisering DH-2. (in- en exterieur))
De planning van de laatste stellen is anders verlopen dan verwacht. Op 28 mei waren de 3226 (planning 14-05-1997 t/m 20-05-1997) en de 3231 (planning 23-05-1997 t/m 28-05-1997) nog in Groningen. Op 28 mei werden beide stellen in het Revisiebedrijf Haarlem binnengenomen. Volgens het revisiebedrijf is er geen vertraging opgelopen. De laatste DH-2 stellen werden op 2 juni afgeleverd, hetgeen ook blijkt uit bovenstaand overzicht.
Doordat tijdens de overbrengingsdagen 4 tweetjes uit de dienst waren onttrokken was er in Groningen een tekort aan treinstellen. Het tekort werd aangevuld met treinstellen Plan U. De dienst tussen Groningen en Winschoten/Nieuweschans werd door de week al geheel door Plan U verzorgt. Extra reed er af en toe een Plan U tussen Groningen en Delfzijl of Roodeschool. Nadat Haarlem klaar was met de tweetjes kwam het nog steeds voor dat er in de spits een Plan U tussen Groningen en Delfzijl of Roodeschool reed. Nadat er voldoende was binnengestroomd is de inzet van Plan U in Groningen in 1998 beëindigd. Sporadisch was er nog een Plan U in Groningen te bekennen. Begin 1999 kwamen de Plan U's weer ruim terug op de verbinding Groningen - Winschoten / Nieuweschans. Na 27 mei 2000, toen NoordNed de exploitatie van de Groninger diesellijnen overnam werd de inzet van Plan U op deze lijnen beëindigd. Doordat NoordNed te kampen kreeg met een materieeltekort, als het gevolg van een grote defectenstand bij de Wadlopers, heeft NoordNed een aantal Plan U's kunnen huren voor de inzet tussen Groningen en Winschoten / Nieuweschans. Maar ook die inzet is weer beïndigd.
Van de tweewagenstellen is de 3201 als eerste door Revisiebedrijf Tilburg onder handen genomen en in gemoderniseerde uitvoering teruggekeerd. De modernisering is in grote lijnen gelijk aan die van de éénwagenstellen. Tevens heeft de 3201 de airco-installaties in de uitlaatpijpen op het dak gekregen. Nu zijn dus alle Wadlopers hiermee uitgerust.
Na de 3201 is in Tilburg de met botschade binnengekomen 3203 onder handen genomen. Vervolgens kwamen de rest van de stellen aan de beurt. Ondanks dat het Revisiebedrijf Haarlem de order heeft verworven wordt de verbouwing door het Revisiebedrijf Tilburg uitgevoerd. Haarlem heeft de klus uitbesteed aan Tilburg.
De gemoderniseerde 3201 had kort na de terugkomst in het noorden al betrokken bij een 'ongeval'.
Wat opviel aan de gemoderniseerde 3205 was dat de kop niet schoongemaakt was, maar dat er gewoon over het vuil heen is geschilderd. De 'postzegels' over de blauwe balkjes waren hierbij dus erg duidelijk zichtbaar.
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1) Binnengenomen met botsschade. Na herstel tevens gemoderniseerd. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Om het geluidsniveau van treinen te reduceren is begin 1999 het project 'PRoject Industrie Lawaai emplacementen', afgekort tot 'PRIL', opgezet om alle treinen die teveel lawaai produceren zodanig aan te passen dat het geluidsniveau afneemt. Als eerste kwamen hiervoor de Wadlopers in aanmerking. Begin 1999 is het Revisiebedrijf Tilburg begonnen met de Wadlopers te voorzien van geluid isolerende kasten om de lawaaierige apparatuur onder de rijtuigbakken. Als eerste is de 3201 hiermee uitgerust en als laatste de 3231.
|
1) 3215 + 3110 2) 3228 + 3201 uit Tilburg |
De geluidwerende omkasting bleek bij de Wadlopers nieuwe problemen te veroorzaken, waardoor de omkastingen spoedig weer verwijderd werden. De aan de bakrand gelaste scharnieren voor de omkasting zijn blijven zitten en herinneren nog aan deze aanpassing.
Er stonden nog meer verbouwingen op het programma. Deze zouden echter niet meer in opdracht van NS worden uitgevoerd. In twee etappen werd de exploitatie op de noordelijke nevenlijnen van NS door NoordNed overgenomen, en daarbij ook het grootste deel van het Wadloper materieel.
Toen NoordNed per 30 mei 1999 de exploitatie van de Friese nevenlijnen van NS over nam, nam NoordNed via een lease-constructie ook een deel van het Wadloper materieelpark over. Het interieur bleef bij NoordNed ongewijzigd.
Een jaar later, op 28 mei 2000, nam NoordNed ook de exploitatie van de Groninger nevenlijnen over van NS. De exploitatie werd door de provincie Groningen aan NoordNed gegund op voorwaarde dat NoordNed de eerste klas in de treinen terug bracht en aan een minimum aantal zitplaatsen zou voldoen. Om de exploitatie goedkoop te kunnen uitvoeren, leasde NoordNed niet alle Wadlopers van NS. Door vele defecten aan het materieel kon NoordNed niet aan het door de provincie Groningen voorgeschreven aantal zitplaatsen voldoen, hetgeen bestraft werd met een boete. Om aan het voorgeschreven aantal zitplaatsen te kunnen voldoen zonder extra materieel bij te leasen werd gelijktijdig met de inbouw van de eerste klas de indeling van het interieur van de 'Groninger' Wadlopers (de Wadlopers die op de Groninger nevenlijnen zouden worden ingezet) gewijzigd. De door de inbouw van eerste klas stoelen vrijgekomen tweede klas stoelen werden gebruikt om het aantal zitplaatsen tweede klas uit te breiden. De door de verbouwing van NS gecreëerde pleinen vervielen. De stoelen werden dichter op elkaar geplaatst (op de oude afstand van de rode banken). De bekleding van de tweede klas stoelen bleef ongewijzigd. De eerste klas kreeg lichtgroene bekleding. Tussen de ramen van de eerste klas werden binnen lichtgroene nepgordijnen (ongeveer zoals bij ICM) aangebracht. Wegens een tekort aan groene bekleding zijn verschillende eerste klas stoelen tijdelijk met de blauwe bekleding van de tweede klas gestoffeerd. Later werden deze stoelen alsnog met de groene bekleding gestoffeerd. De van de pleinen vrijgekomen klapzittingen werden weer op de balkons geplaatst, volgens de oude opstelling. Wegens de montage van de nieuwe gestoffeerde klapzittingen werden deze klapzittingen wel wat lager geplaatst dan de oorspronkelijke houten klapzittingen.
De wijzingingen aan het interieur werden door Arriva in Leeuwarden uitgevoerd. Het betrof de motorrijtuigen 3114-3119 en de tweerijtuigstellen 3201-3206 en 3211-3221. De eerste klas werd gesitueerd in de motorrijtuigen en de B bakken van de tweerijtuigstellen naast en achter het toilet. De motorrijtuigen kregen een kleine eerste klas afdeling van 8 zitplaatsen, de tweerijtuigstellen kregen een grote eerste klas afdeling van 20 zitplaatsen. Ondanks de scheiding in het materieel voor de Friese en de Groninger lijnen, kwam het regelmatig voor dat met materieel door elkaar werd ingezet in beide consessiegebieden.
Per 10 december 2006 kwamen de Wadlopers ook bij Veolia te rijden op de Maaslijn tussen Nijmegen en Roermond. Ook hier gold de bedinging dat het materieel van eerste klas diende te beschikken. De bij Veolia gebruikte Wadlopers (omgedoopt tot Maashoppers) kwamen beschikbaar door de instroming van nieuw materieel bij Arriva (voorheen NoordNed).
De zogenaamde 'Groninger' stellen van Arriva waren reeds voorzien van eerste klas en deze werden bij Veolia verder niet aangepast. Dit betrof de stellen 3114, 3117, 3118, 3119, 3202, 3203, 3218 en 3219.
De 'Friese' stellen van Arriva hadden geen eerste klas, en bij deze stellen werd een soort van eerste klas geïntroduceerd door enkele hoofdsteunen te vervangen door rode exemplaren. Bij de motorrijtuigen werd ook hier een tweetal zitplaatsen achter het toilet en zes zitplaatsen naast het toilet aangepast. Bij de tweerijtuigstellen werden 8 zitplaatsen in de Bz (de bak zonder toilet) aan de zijde van de bakovergang aangepast. Dit betrof de stellen 3103, 3105 - 3108, 3110, 3111, 3207, 3208, 3210, 3222 - 3228, 3230 en 3231.
In 2009 werd een aantal Wadlopers overgenomen door Poznań / Sigma in Polen om te worden opgeknapt voor de Poolse markt. Hiervoor werden de stellen grondig gemoderniseerd. Vanwege de lagere perrons in Polen werden opklapbare instaptreden aangebracht. De frontseinen werden voorzien van nieuwe kappen. Het interieur werd opnieuw gestoffeerd maar de indeling van de stoelen bleef behouden. In de cabines werd een nieuwe snelheidsmeter aangebracht. Ook werden de stellen voorzien van een electronisch bestemmingsdisplay van het merk Pixel. Uiterlijk kregen de stellen een nieuwe beschildering in het lichtgrijs met een rode bies en rode deuren. De beschermkappen over de koppelingen werden evenals de baanruimers en het dak donkergrijs. Qua nummering werden de oude nummers aangehouden, voorzien van het voorvoegsel "DH-". Dit betrof de stellen DH-3102, DH-3206, DH-3207, DH-3219, DH-3225 en DH-3231. Sinds 2010 worden deze stellen, met uitzondering van de DH-3225, ingezet in de reizigersdienst in Polen.